H ψυχολογική εξάρτηση από τη τροφή, αποκαλύπτει δυσάρεστα συναισθήματα, που απελπισμένα «αναζητούν» στις γεύσεις ανακούφιση και παρηγοριά. Όμως ποιοι λόγοι μας ωθούν στο να ξεχνιόμαστε με το φαγητό και πως μπορούμε να ανακτήσουμε τον έλεγχο;
Της Έλενας Κιουρκτσή | light and healthy - ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Επιστημονικές πληροφορίες: Στέφανος Κ. Κατσάρας Ψυχολόγος Msc.
«Δεν υπάρχει πιο ειλικρινής αγάπη από εκείνη για το φαγητό» δήλωνε ο Τολστόι, όμως αυτή η ενστικτώδης έλξη έχει και τις παρεκτροπές της.
Απόδειξη ότι μπορεί να έχουμε ολοκληρώσει ένα πλούσιο γεύμα, να αισθανόμαστε ήδη «φουσκωμένοι» και όμως να επιθυμούμε και μια δεύτερη μερίδα ενώ στη συνέχεια μας φαντάζει ακαταμάχητη η ιδέα το να γευτούμε και ένα μεγάλο κομμάτι γλυκό. Με άλλα λόγια, θέλουμε να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε τροφή παρότι έχουμε χορτάσει. H συχνή κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής, που δεν οφείλεται στο ότι το άτομο πεινάει και έχει ως σκοπό την κάλυψη άλλων αναγκών πέραν της θρέψης, ενδεχομένως να παραπέμπει σε ψυχολογική εξάρτηση από το φαγητό (emotional eating) αναφέρει ο κ. Στέφανος Κατσάρας Ψυχολόγος.
Γιατί μου συμβαίνει
Σε αρκετούς ανθρώπους η τροφή λειτουργεί ως ένα καταφύγιο, καταπραΰνοντας ψυχολογικά δύσκολες καταστάσεις, όπως το άγχος, τη μοναξιά, την ανία, το θυμό, την απογοήτευση και τις ματαιώσεις της ζωής. Όμως η συναισθηματική ανακούφιση μέσα από τη τροφή είναι προσωρινή, οπότε ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος ,που εδραιώνει την εξάρτηση του ατόμου από το φαγητό. Το πώς γεννήθηκε αυτή η ανάγκη έχει διάφορες παραμέτρους, εξηγεί ο ειδικός. Αρκετά συνηθισμένο είναι ότι από πολύ μικρή ηλικία έχουμε συνηθίσει τα δύσκολα συναισθήματα μας να τα αποκοιμίζουμε με το φαγητό. Στη συνέχεια και όσο μεγαλώνουμε αυτή η αντίδραση εκτελείται ασυνείδητα και περίπου αυτόματα. Απλοποιημένα θα λέγαμε ότι ο εγκέφαλός μας έχει «μάθει» να κάνει μια σύνδεση μεταξύ φαγητού και ευχαρίστησης ή αλλιώς επιβράβευσης και ηρεμίας.
Και τώρα τι κάνουμε;
Οι συνέπειες της συναισθηματικής εξάρτησης από το φαγητό επηρεάζουν τόσο το σώμα λόγω της έντονης αύξησης του βάρους (πχ καρδιαγγειακά , διαβήτης κλπ) όσο την ψυχική μας ισορροπία. Από ψυχολογικής άποψης οι κυριότερες επιπτώσεις εντοπίζονται στην αύξηση των αρνητικών συναισθημάτων όπως άγχος, ενοχές, αυτομομφή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αισθήματα αναξιότητας και ορισμένες φορές συνυπάρχουν και διαταραχές της διάθεσης (πχ κατάθλιψη) επισημαίνει ο ψυχολόγος.
Ωστόσο η ψυχολογική εξάρτηση από το φαγητό δεν πρέπει να συγχέεται με τη βουλιμία (όπου το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής και ύστερα τις αποβάλει με πρόκληση εμετού ή με χρήση καθαρκτικών) ή με άλλα σύνδρομα με παρόμοια συμπτώματα, διευκρινίζει ο κ. Κατσάρας. Το αν τελικά η συνεχής ενασχόληση με το φαγητό και η κατανάλωση μικρών ή μεγαλύτερων ποσοτήτων τροφής καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας εντάσσεται στα πλαίσια κάποιας διαταραχής και ποιας ακριβώς, θα το κρίνει αποκλειστικά ο ειδικός που θα προτείνει και την ανάλογη θεραπεία. Αναγνωρίζοντας την πραγματική πηγή του προβλήματος και τους λόγους από τους οποίους αυτό προέρχεται, το άτομο θα μπορέσει να έχει έναν συναισθηματικά υγιή τρόπο ζωής γιατί θα μπορέσει να απαλλαγεί από τις ενοχές του, να διαχειριστεί τα συναισθήματα του, να αποκτήσει όρια και αυτοέλεγχο και να ξεπεράσει φόβους και ανασφάλειες.
7+1 πρακτικές συμβουλές:
1.Μαθαίνουμε να χορταίνουμε όταν πρέπει
Σε κάθε γεύμα συστηματικά αφήνουμε λίγο φαγητό στο πιάτο μας.
Αυτή η τακτική βοηθά στο να συνηθίσουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε πλήρεις και ότι το γεύμα μας έχει ολοκληρωθεί χωρίς να ακολουθεί οτιδήποτε άλλο σε τροφή.
2. Προσέχουμε πότε ψωνίζουμε και τι
Δηλαδή δεν αγοράζουμε τρόφές που καταναλώνονται άμεσα χωρίς να χρειάζονται προπαρασκευή και δεν βγαίνουμε να ψωνίσουμε τρόφιμα όταν πεινάμε.
3.«Γεμίζουμε» την ημέρα μας
Αλλάζουμε πχ διακόσμηση σπίτι, συναντάμε κάποιον φίλο ή οργανώνουμε το πρόγραμμα της εβδομάδας μας. Όλα αυτά συμβάλλουν στο να αποσπάσουμε αλλού τη προσοχή μας ώστε να μην αναζητούμε διαρκώς ικανοποίηση καταναλώνοντας τροφή.
4.Ανακαλύπτουμε καινούρια ενδιαφέροντα και δραστηριότητες
Διαβάζουμε ένα βιβλίο, πηγαίνουμε στον κινηματογράφο, ακούμε μουσική, ασχολούμαστε με τον κήπο. Γενικά τα χόμπι μετριάζουν το αίσθημα της ανίας που μπορεί να μας ωθεί στο να τσιμπολογάμε διαρκώς.
5.Γυμναζόμαστε
Η συχνή άσκηση (πχ τρείς φορές την εβδομάδα χαλαρό περπάτημα 30’ με 45’ λεπτά) κατευνάζει το άγχος και δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα συνεισφέρει στην καλή φυσική κατάσταση.
6.Κοιμόμαστε καλά
Ο επαρκής ύπνος χαρίζει ευεξία και αμβλύνει τα αρνητικά συναισθήματα.
7.Φερόμαστε με κατανόηση στον εαυτό μας
Δεν τον «πυροβολούμε» με ενοχές και απαξιωτικά συναισθήματα. Έχουμε κατά νου ότι συνεχίζουμε την καλή προσπάθεια για αυτοέλεγχο στη τροφή και αναγνωρίζουμε τα θετικά μας στοιχεία.
8.Γινόμαστε ο «κυρίαρχος»
Δηλαδή αναλαμβάνουμε την ευθύνη του εαυτού μας.
Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος πρέπει να ελέγχει κάτι, είμαστε εμείς το φαγητό και όχι το φαγητό εμάς. Όσο νόστιμο και αν είναι …
