Βασικό χαρακτηριστικό των ψυχωτικών διαταραχών είναι η αδυναμία του ατόμου να διακρίνει τι είναι πραγματικό και τι δεν είναι, ακόμα και όταν υπάρχουν αποδείξεις γι αυτό. Το ψυχωτικό άτομο αδυνατεί να ελέγξει την πραγματικότητα με αποτέλεσμα να έχει σημαντικά προβλήματα λόγω της έκπτωσης της λειτουργικότητας που πολύ συχνά (αλλά όχι πάντα) συνεπάγεται η αδυναμία αυτή.
Το άτομο που πάσχει από κάποια ψυχωτική διαταραχή έχει μπερδέψει τι προέρχεται από το μυαλό του και τι από τον εξωτερικό κόσμο.
Τα ψυχωτικά συμπτώματα διακρίνονται σε θετικά και αρνητικά.
Στα θετικά κατατάσσονται οι ψευδαισθήσεις (οι πιο συνηθισμένες είναι οι ακουστικές ψευδαισθήσεις που συνήθως πρόκειται για φωνές που είτε σχολιάζουν, είτε συνομιλούν ενώ μπορεί να δίνουν και εντολές στο άτομο) , οι παραληρητικές ιδέες ( συχνές είναι οι ιδέες ελέγχου, εκπομπής ή μεταβίβασης της σκέψης, οι ιδέες μεγαλείου, συσχέτισης, δίωξης, θρησκευτικού περιεχομένου κ.λπ.), το απρόσφορο συναίσθημα, η αλλόκοτη συμπεριφορά και η θετική τυπική διαταραχή της σκέψης.
Στα αρνητικά κατατάσσονται η συναισθηματική επιπέδωση, η αλογία, η έλλειψη κινητοποίησης, η απάθεια, η μη κοινωνικότητα, η ανηδονία και η υποπροσεξία ( τα αρνητικά αυτά συμπτώματα μπορεί να τα συναντήσουμε και στην κατάθλιψη, δηλαδή σε μη ψυχωτική κατάσταση).
Οι ψυχωτικές διαταραχές είναι:
- Σχιζοφρένεια
- Σχιζοφρενικόμορφη Διαταραχή
- Σχιζοσυναισθηματική Διαταραχή
- Παραληρητική Διαταραχή
- Βραχεία Ψυχωτική Διαταραχή
- Επινεμόμενη Ψυχωτική Διαταραχή
- Ψυχωτική Διαταραχή Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση
- Ψυχωτική Διαταραχή προκαλούμενη από ουσίες και
- Ψυχωτική Διαταραχή μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς